Deprem Bize Ne Yaptı?

Broşür için: .pdf

Depremler aslında yalnızca doğa olaylarıdır. Ancak, insanlar için hayatın birçok alanında stres yaratan bir hale geldiklerinde afete dönüşürler. Afetler, normalde kullandığımız baş etme mekanizmalarının yeterliliğini kaybettiği travmatik olaylardır. Afetler neden olduğu beklenmedik mal ve can kayıpları nedeniyle hem bireysel hem de toplumsal travmalara yol açabilir. Bireysel travmalar doğası gereği kendimizin ve sevdiklerimizin güvende olduğu gibi yaşamımız boyunca oluşturduğumuz varsayımları geçersiz kılar; ne kadar kırılgan ve incinebilir olduğumuzu hatırlatır; kontrol ve güven duygularımızı zedeler. İnsanlar arasındaki sosyal bağların kopması, güvenin sarsılması, toplumsal uyumun yitirilmesi ise toplumsal travmalara neden olur.

Travmatik yaşantılar üç şekilde sonuçlanabilir: Bazı bireylerde bir değişiklik olmayabilir. Hayatlarına olduğu gibi devam edebilirler. Bazıları duygusal olarak yaralanıp incinebilir, öz kaynakları ile yaşadığı güçlüğün üstesinden gelemediği için uzman desteğine ihtiyaç duyabilir. Bazı bireyler ise travmatik yaşantılar ardından daha da güçlenip hayata dair yeni bakış açıları kazanabilir. Yani travmatik olaylar herkesi aynı şekilde etkilemez. Peki kimlerin afetler sonrası olumsuz etkilenme olasılığı daha fazladır?

Afetler travmatik strese yol açtığında, bireyler çok farklı tepkiler gösterebilirler. İç ve dış dünyadan kaynaklanan durumlara ilişkin tehdit veya tehlike algılandığında sinir sistemimiz uyarılır. Bu uyarı sonucunda ise "savaş ya da kaç" tepkileri zinciri oluşur. Sinir sisteminin uyarılması ile bedensel ve psikolojik düzeyde tepkiler ortaya çıkar. Bu tepkiler normal sayılabilecek tepkilerden yoğunluğu ve sıklığı göz önünde bulundurulduğunda işlevselliği zedeleyen tepkilere kadar çeşitlenebilir. Zaman içerisinde bu tepkilerin yoğunluğunun azalması beklenir. Bu tepkilerin zamanla azalıp bireylerin normale dönemedikleri durumunda bir uzman yardımı almaları iyi olur. Aşağıdaki tabloda afetler sonrası en sık deneyimlenen tepkiler özetlenmiştir.

İnsanlar afetlerden sonra yaşadıkları kayıplar nedeniyle yas tepkileri de gösterirler. Sevilen birinin ölümü, kayıp yaşamanın tek yolu değildir. Bireyler depremde evlerini, okullarını, muhitlerini, rutinlerini ve normal hayatın akışına dahil olan diğer unsurları da kaybetmiş olabilir. Hatta uzuvlarını ve vücut bütünlüklerini de kaybetmiş olabilir. Bunların tümü “kayıp” niteliğinde olabilir ve kişi için yas sürecini başlatabilir.

Yas süreci, kaybedilenlerin artık olmadığı bu yeni dünyaya uyum sağlama sürecidir. Her ne kadar yas süreci insanlar için zorlu geçiyor olsa da, aslında günlük hayattaki işlevselliğin yeniden kazanılması için onlara yardım eder. Yas kendi içerisinde bir çok farklı tepkiyi içerir. Aşağıda özetlenen yas tepkilerinin her biri yaşanılan  anormal duruma gösterilen normal tepkilerdir ve uyum sağlama sürecine hizmet eder.

Yaşanılan afet sonrası toparlanmayı hızlandırmak ve psikolojik sağlamlığı arttırmak için yapılacaklar vardır. Bunların başında kişinin güçlü yanlarının da farkında olması ve sağlıklı öz bakım becerilerini işe koşması önde gelir.  (bknz. Öz Bakım)

                                                                   Sonraki ->